Als voorzitter van de PvdA Den Haag wil ik met enige regelmaat mensen interviewen over de belangrijkste keuzes in hun leven. Als eerste is dit Martijn Balster. Martijn zet zich als wethouder enorm in voor onze stad en heeft zo een druk leven, in combinatie met een gezin met 3 jonge kinderen. Wat zijn voor hem cruciale momenten en belangrijke keuzes geweest?
Belangrijke keuzes in je leven – Martijn Balster
In een anderhalf uur durend gesprek met Martijn Balster, onze wethouder in Den Haag, komen belangrijke keuzes in zijn leven langs. Een vroege keuze die bepalend was: zijn besluit om als enige leerling van groep 8 in het Sallandse dorpje Wijhe naar een middelbare school in Deventer te gaan. “Misschien is het omdat mijn oudste zoon nu voor de middelbare school keuze staat, dat de herinnering nu sterk terug komt”. Zijn klasgenoten gingen naar andere scholen, in andere plaatsen, maar Martijn fietste 17 km heen en 17 km terug naar de school van zijn keuze.
Waarom deze school? Dat was in de eerste plaats een gevoelsaspect. Ik was er enorm van overtuigd. Ik ben ook naar verschillende andere scholen wezen kijken, maar de school in Deventer sprak mij inhoudelijk meteen aan. Er waren veel vakken over de maatschappij en de wereld om ons heen en ik voelde me daar van begin af aan thuis.
Wat is de betekenis geweest van deze schoolkeuze?
Het heeft een grote invloed op mij gehad. Er was veel aandacht voor de wereld om ons heen en bijvoorbeeld voor filosofie. Ik ontdekte het discussiëren en debatteren en deed mee aan de voorrondes van het Model European Parliament. Dat boeide mij zeer en liet me zien hoe de politiek werkt, hoe belangrijk meningen en ideeën zijn en hoe mensen, jongeren in dit geval, samen veel voor elkaar kunnen krijgen. Ik kon er mijn ei kwijt. De middelbare schoolkeuze heeft ook mijn studiekeuze gevormd: het had politicologie kunnen zijn of bestuurskunde, het werd het laatste, in Enschede.
Keuzes maken, hoe ontdek je zulke processen?
Bij de overgang van basisschool naar voortgezet onderwijs ontdekte ik voor het eerst dat als ik echt iets voel, ergens echt in geloof, dat ik dan redelijk makkelijk een keuze kan maken. De rode draad is wel bij al mijn keuzes dat ik ergens door geïnspireerd moet worden en ook dat ik me bij de echte keuzes niet primair laat leiden door anderen. Een soort eigen moreel kompas. Op deze momenten handel ik autonoom, misschien zelfs wel een beetje eigenwijs. Hier speelt ook mee dat ik behoorlijk gevoelig ben voor sfeer, voor datgene wat anderen uitstralen. Dat komt bij me binnen en ik laat me hierdoor leiden bij het maken van keuzes. Ik kon me als jongere ook boos maken om wat er om me heen gebeurde, maar ik durfde er niet altijd wat van te zeggen, durfde niet altijd met felheid of boosheid te reageren. Dat lukte later beter.
Welke andere keuze heb je op jonge leeftijd gemaakt?
Een ander belangrijk moment in mijn leven kwam door het ontslag bij een bedrijf waar ik in vakanties regelmatig werkte. Van het ene op het andere moment kreeg ik te horen dat ik niet goed functioneerde en niet meer hoefde te komen. Het kwam totaal uit de lucht vallen en ik was er woest over. Ik heb een lange brief geschreven en toen zei men dat ik over een half jaar weer terug mocht komen. De echte reden was dat ik inmiddels drie keer een tijdelijk contract had gehad en men bij nieuwe verlenging aan me vast zou zitten en een hoger salaris moest betalen. Het had dus niks met mij te maken, maar met onze flex- regelgeving. Deze onrechtvaardigheid en het gebrek aan goede communicatie daarover heeft me ook inzicht en doorzicht gegeven. Voor mij was het een bijbaantje, voor anderen hing het leven ervan af, zij hadden een gezin thuis, kwamen acuut in de problemen.
Hoe ben je tot de keuze van de PvdA gekomen?
Mijn ouders waren geen lid van een politieke partij; er werd wel veel over politiek en maatschappij gesproken. Ik las thuis al jong de kranten. Mijn vader was ook lid van de vakbond en zijn vader, mijn opa dus, zat in de Gemeenteraad namens de KVP. Op familiefeestjes werd flink gediscussieerd.
Ik werd als student in 2002 lid van de PvdA. Daar heb ik ook wel echt onderzoek naar gedaan: SP, GroenLinks, alles gelezen, maar het was voor mij echt duidelijk dat het de PvdA moest zijn. Dat is voor mij altijd de aanpak: veel onderzoek, alles goed lezen en daarna, mede op basis van gevoel, een keuze maken. In die tijd was dat wat betreft de PvdA: een grote partij die keuzes maakt om het land vooruit te helpen. Sterk en Sociaal! Verantwoordelijkheid nemen.
Dat is voor jou belangrijk hè, verantwoordelijkheid nemen?
Ja zeker! Van betekenis zijn voor de ander, voor de maatschappij, dat zit gewoon echt heel diep. Werd je als student wel eens teleurgesteld in andere mensen? Ja dat gebeurt natuurlijk regelmatig, toen en ook nu nog wel. Je leert ervan. Ik vind het heel belangrijk hoe mensen in het leven staan, vanuit welk wereldbeeld mensen denken. Ook als student zag ik die verschillen: medestudenten die dus ook alles leerden over bestuur en de maatschappij en dan met een VVD-visie naar de leerstof en de discussies keken. Dat was niet erg, daar leerde ik ook van, maar het verbaasde me wel.
Wat heeft in die tijd een grote invloed op je gehad?
Ik heb in het Pim Fortuyntijdperk de politieke keuze voor de PvdA gemaakt. Het is voor mij vanzelfsprekend dat je de concrete zaken, de dingen die gebeuren en de keuzes die gemaakt moeten worden, vertaalt naar de overview, een visie op gelijkheid, eerlijkheid en sociaal gevoel. Het is voor mij ook belangrijk om je eerst te verdiepen in een ander, voordat je daar een oordeel over hebt. Wat Pim Fortuyn betreft: het is natuurlijk echt verschrikkelijk wat er met hem gebeurd is! Maar vertel mij nu eens wat zijn inhoudelijke nalatenschap is. Ik kan het niet bedenken, misschien indirect zijn aandacht voor dienstverlening met de menselijke maat, daar had hij een punt. Maar hij was toch vooral de grondlegger van populisme: zag dingen, reageerde daarop, maakte er kabaal over, ongeacht het effect op de verhouding tussen mensen. Je ziet het nu steeds vaker, dat rechtse populistische partijen mensen tegen elkaar opzetten, de publiciteit zoeken en ondertussen eigenlijk niks voor elkaar krijgen. En voor wie doe je dat? Er wordt ook gewoon ‘misbruik gemaakt’ van deze polarisatie: juist voor de mensen voor wie deze partijen zeggen op te komen verandert er niks. De welvaart blijft oneerlijk verdeeld en ondertussen staan we tegenover elkaar.
Hoe kijk jij nu, in 2022, naar Paars?
Als je daar nu naar terugkijkt: een tijd waarin men dacht: met groei lossen we alles op en overbruggen we ook inkomensverschillen. Iedereen profiteert van meer welvaart. Dat is natuurlijk niet zo. Er is een steeds grotere tweedeling in onze samenleving ontstaan. En er heeft een onjuiste gedachte postgevat dat je eigen inspanning je welvaart bepaalt. Zo werkt het niet. Maar ik heb het van dichtbij gezien – ook in mijn tijd voor de Tweede Kamerfractie van de PvdA – hoe ook de PvdA mee ging in het marktdenken, bijvoorbeeld in het zorgstelsel dat hervormd moest worden. Onbegrijpelijk vond ik: de zorg naar private partijen, met elkaar in concurrentie.
De PvdA denkt er nu gelukkig heel anders over. We zien op dit moment dat mensen anders gaan kijken en zich meer bewust worden van deze tweedeling in de maatschappij. De financiële crisis, klimaatcrisis, gezondheidscrisis, het heeft ons met de neus op de feiten gedrukt. Ik zie ook nieuwe generaties die idealistischer zijn. De tijd van het neoliberale pragmatisme is weg. Het is nu belangrijk een doorbraak te creëren, want het neoliberalisme is overal. Dat kan de Partij van de Arbeid als geen ander: altijd schouders er onder en verbindend willen zijn. Ik geloof oprecht dat de PvdA een belangrijke rol kan en moet spelen in de tijd na het neoliberalisme die er aan zit te komen. Dat vraagt ook dat we in Den Haag de goede dingen moeten doen.
Het was en is jouw keuze om als wethouder het vraagstuk woningtekort in je portefeuille te nemen. Is dit voor jou het belangrijkste onderwerp?
Het is inderdaad mijn keuze geweest om in Den Haag sterk bezig te zijn met het woningtekort, dat raakt de halve stad. Dat mensen jarenlang moeten wachten op een huis, dat zou niet moeten mogen. De kwaliteit van sommige woningen, de hoogte van de energierekeningen, de slechte verhuurders. Gelukkig is het me de afgelopen jaren gelukt een begin te maken met een koerswijziging, waarbij betaalbaarheid en fatsoenlijk wonen weer de norm zijn. Dat gaat niet vanzelf, maar we zijn op de goede weg. Het is heel belangrijk en ik ben blij dat ik de komende 4 jaar hier verder mee aan de slag kan. Maar het wil niet zeggen dat bijvoorbeeld onderwijs en jeugdzorg ook niet heel belangrijk zijn. Ik heb ook het welzijnswerk in mijn portefeuille: een echte mensenportefeuille. Hoe we problemen bij kinderen signaleren en ze op het rechte pad houden. Hoe we ontmoeting en cohesie bevorderen, zodat mensen zich veilig en vertrouwd voelen in hun eigen buurt.
Ja, je hebt zelf 3 jonge kinderen en je vrouw werkt in het onderwijs, dat gaat ook recht je hart in, toch?
Zeker! Bij alles wat we doen zouden we onze kinderen centraal moeten stellen. In wat voor stad willen we dat ze opgroeien? Welke kansen krijgen zij? Is dat in elke wijk, in elke context hetzelfde?
Wat zie je als de belangrijkste doelen voor de komende 4 jaar?
We hebben zoveel te doen. We hebben anderen daarbij nodig. Ik, onze fractie, onze partij (met zoveel leden), we kunnen een vuist maken. Maar we kunnen het niet alleen. Het geeft mij veel energie om de komende vier jaar samen met alle actieve partijgenoten en alle bewoners van onze stad van goede wil, het beste te doen voor de stad. In de Stadsconferentie van voorjaar 2023 komt de ongelijkheid in onze stad ook aan de orde.
Tot slot: welke keuzes maak je om je energie te bewaren en je kracht te behouden?
Ik haal veel energie en warme gevoelens uit mijn gezin, mijn drie zoons en mijn vrouw. Gewoon lekker in het weekend met de boys naar de scouting, de gesprekjes aan de ontbijttafel of een weekje in Engeland. Dat is enorm belangrijk. Daarnaast probeer ik te sporten, vooral hardlopen. Een halve marathon in januari 2023 is voorlopig mijn eerste doel.
Den Haag, december 2022