“Pak de woningnood aan… En wel nu!”

Voorzitter, het is genoegzaam bekend: de PvdA maakt zich grote zorgen om de betaalbaarheid en beschikbaarheid van de woningvoorraad in Den Haag. Als je bedenkt dat 1 op de 2 woningzoekenden een huis zoekt onder de liberalisatiegrens. Als je dan ziet dat 2 procent van de woningen die nu gebouwd worden, die prijsklasse hebben en zullen houden, dan is er iets fundamenteels mis. Vorig jaar was 5 procent van de nieuwe woningen sociaal en gingen er honderden woningen die voorraad uit!

En het gaat om mensen. Het gaat om de mensen in Bouwlust, waar de woningvoorraad dringend moet worden aangepakt. Het gaat om de dakloze op zoek naar een huis als hij alles weer een beetje op de rit heeft. Het gaat om een student op zoek naar een kamer. Of daarna op zoek naar een betaalbaar huis voor een gezinnetje. Het gaat om ouderen in Moerwijk die best kleiner willen, maar in nieuwbouwwoningen voor minder vierkante meters, 3 keer het maandbedrag kwijt zijn. Allemaal mensen met gewone inkomens.

Het gaat, voorzitter, om de vraag wat voor stad wij willen zijn. Voor hardwerkende mensen, die je een start wil laten maken? Die op hun oude dag in hun wijk willen blijven wonen? Die voor hun nieuwbakken gezinnetje graag in de stad iets moois vinden? Of voor projectontwikkelaars die nu azen op de mooiste deals. Voor beleggers die flyers laten drukken om de laatste resterende koopwoningen in sommige wijken op te kopen, te splitsen, torenhoog te verhuren en vervolgens weer door te verhandelen.

Voorzitter, er is woningnood. Met een gewone portemonnee kom je er niet meer tussen. En echt, dat is maar voor één partij goed: de clubs die er goud geld aan verdienen. Ik hoop dat dit college die trend wil keren. Maar alle stoplichten staan op rood. En de eerste daden van dit college – we hebben er nu al een paar keer de degens over gekruist – geven nauwelijks hoop.

Nieuwbouw: aantallen, demografie en spreiding

Voorzitter, het college is supertrots dat de bouwproductie op stoom komt. Dat vinden wij ook mooi. Maar we moeten wel de eerlijke vraag stellen: is het genoeg? Over 15 jaar heeft Den Haag 600.000 inwoners. Den Haag bouwt in theorie 50.000 woningen richting 2040. Maar als we de provinciale prognose volgen, moeten we 86.000 woningen bouwen. U hoopt dat de regio dat verder oplost. Maar daar redeneert men precies zo!

Wat gaat u doen om elke woningzoekende te kunnen huisvesten? Voert u de productie op? Houdt het college hierbij rekening met de verdunning die plaatsvindt: 80 procent woont straks alleen. Houdt u met inkomenscategorieën rekening?

Kortom: geef ons nu eens inzicht in de werkelijke behoefte en zet daar nu eens het eerlijke verhaal naast qua bouw! ​Graag een concreet antwoord of de toezegging dat dit minutieus wordt gevoegd bij het woonplan dat dit jaar nog volgt! Behoefte raming afgezet tegen aantallen, monitoringsmechanisme, op type woningen, behoeften, etc.

Het tweede punt in dit blok is: waar komen deze woningen in de stad? U bent er helder over in het coalitieakkoord: in het CID en in ZuidWest. Ik begin met het CID. Dat is de duurste plek om te bouwen. Prachtig, die woontorens, indrukwekkendde aantallen. Maar kan het dan wel betaalbaar en leefbaar? Waar gaan de kinderen buiten spelen die daar gaan wonen? Elke expert zegt: dat kan financieel niet, daar betaalbaar bouwen. Voorzitter, ik wil nu alvast vastgelegd hebben dat zeker ook in het CID netjes 30 procent sociaal en 20 procent middelduur is en blijft, en 25 procent goedkope koop. En de enorme effecten op de leefbaarheid? Bij de Grotius discussie waren hier al vragen bij, laat staan bij de nieuwe bouwplekken in de stad. Dit kan en moet beter dan op de Grotiusplaats!

En dan Zuid-West. Heel goed, een impuls daar. Veel corporatiewoningen zijn in erbarmelijke staat. Maar het ontbreekt ook aan goede voorzieningen in de buurten en wijken. Neemt u dat mee? En heel concreet: komt u naast het bouwprogramma hier ook met een sociaal programma? Met daarin aandacht voor werk, betaalbaarheid, leefbaarheid en participatie? Graag die toezegging.

En zorgt u ervoor, garandeert u, dat mensen in Zuid West die straks plaats moeten maken voor nieuwbouw tegen dezelfde huren terug mogen keren? ​Ook hier graag een concrete toezegging.

Dan alles daarbuiten. Want voorzitter, wat doen we elders in de stad? U bent daarover heel terughoudend. U zegt eigenlijk: in de bestaande omgeving moet je mensen niet lastig vallen met verdichting. Maar is dat wel realistisch? Worden mensen er niet ongelukkiger van dat hun wijk nu helemaal overgenomen wordt door huisjesmelkers en beleggers ​omdat​ er veel te weinig woningen zijn? Kortom, wat houdt dit nu in? De PvdA zou het zeer onverstandig vinden om een absolute no go op woningbouwontwikkelingen te zetten buiten deze twee gebieden. Zeker ook omdat we diverser moeten bouwen. ​Er moet meer betaalbaar, dus ook in gebieden waar die voorraad nu beperkt is: hoe gaat u dat doen?

Voorzitter, de raad tast vaak in het duister waar het deals van het stadhuis met ontwikkelaars betreft. Procedureel doet het college dit heel handig, zo ongeveer elke raad komt u ons melden dat het te laat is om invloed uit te oefenen op bijvoorbeeld de betaalbare voorraad. Maar voorzitter – dat moet de wethouder toch met mij eens zijn – het is in het belang van de stad en van eerlijke concurrentie, dat deals met bouwers en ontwikkelaars transparant zijn. Op zijn minst het proces!​ Bent u bereid om de raad met een brief te informeren over hoe aanbestedingen, grondafspraken, vastgoeddeals tot stand komen bij nieuwbouw, hoe u zorgt dat er zoveel mogelijk openbaar wordt aanbesteed, of wordt gegund? Voorzitter, wij willen naar een model waarbij we dit per ontwikkeling goed en actueel kunnen volgen en waarbij deals maximaal openbaar tot stand komen. Dit moet ons inziens via openbare aanbestedingen.

Nieuwbouw: betaalbaar wonen

Voorzitter, ik begon mijn verhaal al met de vraag: voor wie bouwen we nu? Voor Hagenaars met een modaal inkomen? Nee. Misschien wel twee keer modaal? Nee. Of bouwen we voor de lieden die flink verdienen aan alle bouwontwikkelingen, zonder er eigenlijk iets voor te hoeven doen? Beleggers, gesjeesde vastgoedjongens?

De Haagse corporaties hebben het ongelooflijk moeilijk gehad, komen er nu een beetje doorheen. Maar 40 woningen op 2000 dit jaar sociaal kan niet, mag niet. Wat kunnen de Haagse corporaties aan; en wat niet? ​Wat doet u vervolgens om extra investeringscapaciteit te krijgen? Want het is niet genoeg!

Het moet echt afgelopen zijn met de vaagheid over de definities van sociale woningbouw. Op alle volgende vragen wil ik – in tegenstelling tot de technische vragen – gewoon een antwoord: is de doelstelling van de college voor sociale woningen een netto of een bruto aantal? Of te wel: neemt u genoegen met het huidige bijna negatieve saldo sociale woningen? Of gaat u er netto 750 per jaar realiseren? Als u te weinig bouwt in een jaar, compenseert u dat dan op een ander moment? Zo ja, gaat u ons dit mechanisme nu snel uit de doeken doen, zodat we het kunnen controleren? Is voor een sociale woning een vereiste dat een corporatie beheert? En zo nee, hoe zorgt u ervoor dat de raad die keuze voor een particuliere verhuurder of een corporatie maakt, voordat plannen zijn gestart?

Voorzitter, de PvdA is tegen beheer van nieuwe sociale woningen door een particulier. Maar wees op zijn minst glashelder over de voorwaarden waaronder een sociale woning wordt verhuurd. Bij de Grotiusplaats was u er niet duidelijk over… Weest u nu eens eerlijk: in de aantallen sociale woningen die u aangeeft te hebben gebouwd, zitten particulier opgeleverde woningen ook in én studentenwoningen. Woningen die binnen afzienbare tijd de sociale voorrraad uitschieten. ​Want dan weten we dat deze snel onbetaalbaar zijn.

Voorzitter, bent u bereid de RIGO analyse naar de kernvoorraad uit 2013 nog eens te herhalen? Hard nodig. ​Graag een toezegging.

Voorzitter, over middeldure huur. Die woningen worden wel gebouwd. Straks ook in het CID. Waarom? Omdat de eigenaren er pas echt aan verdienen als ze niet middelduur blijven. Bij de Grotiusplaats laat u de huren ook compleet los. Dat gaat gewoon niet, als we kijken naar de woningbehoefte. ​Bent u bereid om met een nota middeldure huur te komen met maatregelen om hier echt grenzen aan te stellen? Kijk bijvoorbeeld naar Utrecht!

Bestaande bouw: beleggers, multinationals

Voorzitter, ik kom op de bestaande bouw. Valkenbos, Rivierenbuurt zijn niet meer de enige wijken waar beleggers agressieve tactieken toe te passen om woningvoorraad over te nemen. We komen er komende maand over te spreken, maar twee zaken ben ik nu al zeer benieuwd naar: Vindt u de invasie van beleggers, multinationals wenselijk? Of stelt u de Haagse inwoner voorop? Wetende dat dit prijsopdrijvend werkt en de leefbaarheid onder druk zet? Als het gaat om middeldure huur, kunt u zelf voorkomen dat dit een lucratieve business wordt door keihard huurprijsbegrenzingen op te leggen bij elke verkoop, bij nieuwbouw, via erfpacht, anterieur of via de huisvestingsverordening? Waarom doet u dat niet? ​

Onderhoud corporaties en louche huisjesmelkers

Voorzitter, we weten: als we van corporaties verlangen nieuw te bouwen en te verduurzamen, dat zij geen geld voor onderhoud overhouden. Aan de Trekweg, in Bouwlust aan de Stieltjesstraat, op Catarinaland, zien we de schrijnende gevallen. Hoe stelt u dit veilig? Is hier extra budget voor beschikbaar?  Is er een noodbudget voor echt schrijnende situaties? De vorige wethouder ging niet met ons mee in een harde aanpak van huisjesmelkers. ​Bent u bereid ons vijf puntenplan van november er nog eens bij te pakken en te kijken wat u wél kunt?

Financiën

Voorzitter, het college trekt in de begroting 2 keer 15 miljoen uit voor stadsvernieuwing. Daarvan gaat een deel in het CID en een deel in de Amerikaanse ambassade 11,5 miljoen. De helft is zo al op. Welke garanties zijn er dat het overblijvend deel een op een naar betaalbare woningbouw gaat?

En wat als de Enecomiddelen niet komen? De Mos heeft beloofd middelen uit te trekken voor de aanpak van vocht en schimmel, maar pas als er Eneco geld is. Laat u de mensen in de Schilderswijk, Bouwlust, Laak dan gerust nog een paar jaartjes zitten in hun vreselijke huis? U brengt de bouwleges naar beneden. Als iets onverstandig is, is het dat wel. Waarom juist zij die verdienen aan de woningbouw niet belonen? Waarom? Waarom dit geld niet steken in betaalbare huur?

De meest kwetsbaren

Voorzitter, op de woningmarkt is bijna iedereen urgent op dit moment. Maar toch: daklozen die weer willen wonen, komen er niet aan te pas en zitten daardoor heel lang vast. Er komt nu een doorstroomvoorziening in het JKZ. Dat is mooi. ​Bent u bereid om de woningen die nu vrij komen op de groepslocaties voor statushouders, ter beschikking te stellen voor dak- en thuislozen die uit de voorziening kunnen stromen en weer zelfstandig kunnen gaan wonen?

Regionale afstemming

Voorzitter, het lijkt alsof er in de regio maar beperkte afstemming is. Kunt u ons hier nog eens over informeren. In het algemeen: woningbouwopgave, maar ook bijvoorbeeld de huisvesting van arbeidsmigranten. Graag sturing. ​Al is het maar omdat onze buurgemeenten ook een sociale opgave hebben en wij het niet alleen kunnen! Bent bereid de provincie te vragen om te sturen op aantallen​​?

Afronding

Voorzitter, ik rond af. Met een gewoon inkomen, kan je nergens heen, kom je nergens binnen. Heb je ooit het geluk gehad iets gekocht te hebben, dan ben je spekkoper. Heb je veel bezit? Dan word je slapend rijk.

Huurders zijn de dupe. Bedragen van 1.500 euro huur? Geen uitzondering meer. Allemaal mensen in de laagste inkomenscategorie? Helemaal niet. En het ergste is nog: de inkomensverschillen en verdeling tussen zij die huizenbezit hebben, grootbezitters voorop, en huurders met een flexibel arbeidscontract nemen steeds verder toe. U mag die verschillen niet verder laten oplopen, wilt u de stad bij elkaar houden. Dan moet u er zijn voor de middengroepen en de lage inkomensgroepen. Dan moet u knokken voor de huurder in de stad.

De PvdA wil een stad waarin iedereen betaalbaar kan wonen. Niet de ontwikkelaars en de markt voorop, maar de mensen, is het devies. Aan de wethouder de mogelijkheid om nu te laten zien waar hij staat! Kleur bekennen dus…!